Nihayet üreticinin beklediği gün geldi hasat başladı. Bugün ilçemizin ilk hasadı olan arpanın borsa da işlem gördüğünü öğrendik. Üreticiye, aracıya, sanayiciye, işlenmiş ürünü satan bayiye ve nihai tüketiciye hayırlı olsun. Hükümet buğday taban fiyatını ton başına 1.650 TL olarak açıkladı. Görece olarak fiyat artışı %22 dolaylarında. Ancak taban fiyat açıklamanın bir mantığı yok. Çünkü TMO sınırlı bir miktarda ürün alıyor. Yani piyasayı kontrol altında tutamıyor. Kaldı ki konunun bir diğer boyutu maliyeti. Ziraat mühendisleri Odası Adana İl Başkanı’nın açıklamasına göre buğdayın kilogram maliyeti 1.69 TL. Yani ton başına maliyet 1.690 TL. Bu hesaba göre açıklanan fiyat maliyeti karşılamıyor. TMO da yeterli alım yapmayacağına göre bu fiyatlardan buğday satışı çok olası görünmüyor. Bunun bir diğer kanıtı FAO ve OECD’nin 2020-2030 öngörü raporuna göre önümüzdeki 8 yıl içinde tahıl ürünlerinde artış görünmüyor. Rapor böyle. Ancak hayatın pratiği farklı işliyor. Yine FAO’nun yakın geçmişte açıkladığı rapora göre en zayıf olanların korunması, ülkeler arası tedarik zincirinin kopmaması, salgının gıda üretim ve paylaşımındaki etkilerinin azaltılmaması halinde bir gıda krizi yaşanacağı uyarısını yapıyor. Dünyanın tahıl ambarı durumunda olan ve en çok buğday satan ülkesi olan Rusya, Avrasya Ekonomik Topluluğu ülkeleri dışındaki ülkelere buğday, mısır, yulaf ve arpa ihracatını haziran ayına kadar 7 milyon ton ile sınırlı tutmaya karar verdi. Ancak bu kota 26 Nisan itibariyle kullanılınca Rusya birçok tahıl ürünü ihracatını 1 Temmuz’a kadar askıya aldı. Kota uygulaması sadece Rusya ile sınırlı değil. Örneğin Kazakistan önce buğday unu ihracatını yasakladı sonra iki ay süreyle kota koydu. En sonunda da tahıl ürünleri ihracatını aylık 250 bin ton buğday ve 150 bin ton unla sınırlandırdı. Benzeri uygulamalar Ukrayna’da tahıl ürünleri yanı sıra sıvı yağ kotasıyla uygulamaya konuldu. Ukrayna ve Rusya dünyanın en büyük tahıl satıcısı ülkeleri. Bu ülkeler dünya borsalarına ucuz buğday sürüyordu. En büyük ithalatçıları ise Endonezya, Mısır, Bangladeş ve Türkiye idi. Kota uygulamaları sadece serin iklim tahıllarında görünmüyor. Dünyanın üçüncü büyük pirinç üreticisi Vietnam gelen taleplere rağmen pirinç ihracatını yasakladı. İkinci büyük pirinç üreticisi Tayland’a yaşanan kuraklık verimi düşürdü. Kamboçya çeltik ve pirinç ihracatını yasakladı. Uzatmak mümkün. Ama uzatmaya gerek yok. Daha önce bu köşede Covid-19’un yaratacağı gıda krizi üzerine ve tarıma olan etkisini öngörmeye çalışan yazılarla konuyu aktarmaya çalıştım. Köşenin takipçileri bilir. Ama bizde politikalar yumurta kapıya dayanınca çıkar gruplarının baskısıyla belirlenir. Yani önce ölüm gösterilir sonra sıtmaya razı edilir. Bizde Allah başımızdan eksik etmesin deriz.
Cevdet AYAN
