Milletvekili Dokunulmazlığı niye var? Nedir bu dokunulmazlık? Gerekli midir, değil midir? Bu konu çok tartışılmıştır. Tartışılmaya da devam edecektir. Hemen belirtmeliyim ki, ben de YASAMA FAALİYETLERİ ve görevleri dışında milletvekilllerine bir ayrıcalık verilmesine, dokunulmazlık tanınmasına karşıyım. Hiç kimseye makamı ve statüsü ne olursa olsun hiçbir ayrıcalık tanınmamalı. Bütün yurttaşların yasalar karşısında Eşitlik ilkesi esas olmalı ancak bizim gibi az gelişmiş demokrasilerde, anayasa ve yasaların sağladığı, hatta sağlamadığı ayrıcalıkları iktidar mensupları en geniş şekilde kullanırlar, hatta bu ayrıcalıklardan bakanların çocukları, eşleri, geniş aileleri bile kullanır. Yani burada dokunulmazlık esasında muhalefet milletvekillerinin söz ve ifade özgürlüğü için, iktidarın devlet gücünü onların üzerinde oluşturmak isteyeceği baskıyı önlemek için gereklidir. İşte TBMM de son olayda görüldüğü gibi dokunulmazlıkların kaldırılması sonrası yine tutuklanan CHP ve HDP milletvekilleri yani muhalefet olmuştur. İktidar Milletvekillerine dokunulması akıldan bile geçmez. Burada korunan hangi siyasi görüşten olursa olsun, siz katılmasanız bile, milletvekilinin söz ve ifade özgürlüğünün demokratk sistem adına korunup güvence altına alınmasıdır.Demokratik parlamenter sistemlerde ,siyasi iktidarın icraatlarının halk adına denetimi için, muhalefet milletvekilleri için en önemli zırhtır, yasama dokunulmazlığı, ve esasen muhalefet için gereklidir. Devletin üstün gücünü kullanan, devletin bütçesini harcama yetkisine, sahip İktidarın eylem ve işlemlerini, yasalara ve dürüstlüğe, hukuka uygunluk, her türlü aykırılık denetimini gerektiğinde en sert şekilde yapan muhalefet milletvekilleri, kürsü dokunulmazlığı dediğimiz, TBMM de söylediklerinden sorumlu tutulamaması sayesinde korkusuzca yerine getirebilirler.
Milletvekilliği dokunulmazlığının iki boyutu vardır.
a-Yasama Sorumsuzluğu. Bazılarının “mutlak dokunulmazlık” da dediği “yasama sorumsuzluğu veya “parlâmenter sorumsuzluk ” parlâmento üyelerinin yasama görevlerini yerine getiren getirirken sarf ettikleri sözlerden, açıkladıkları düşüncelerden ve verdikleri oylardan dolayı herhangi bir hukukî veya cezaî takibata uğramayacakları anlamına gelir. Ve bu durum süresizdir, yani milletvekili görevi sona erse bile bu sorumsuzluk devam eder. Yani Namık HAVUTÇA 2018 yılında Tarım Bakanına yaptığı AĞIR eleştiri nedeniyle, milletvekilliği bitince ve hiçbir zaman dava açılamaz .
b- Yasama Dokunulmazlığı ise Milletvekili görev yaptığı süre içinde vardır. Gözaltına alınamaz, tutuklanamaz ama her cezaî takip işlemine karşı da korumaz. Kural olarak, yasama dokunulmazlığı, parlâmento üyesinin yasama çalışmalarına katılmasını engelleyebilecek nitelikte olan, hürriyetten mahrum edici tedbirlere, yani tutma, gözaltına alma, tutuklama, sorgulama, yargılama ve hapis cezasını infaz etme gibi işlemlere karşı güvence sağlar. Yaşama Dokunulmazlığı Vekillik görevi bittiği takdirde, hakkında açılan ceza davaları devam eder. Özetle Milletvekilleri Dokunulmazlığı;
1-Yasama sorumsuzluğu ,TBMM ‘de söz ve ifade ,denetim özgürlüğünü sağlar
2-Yasama Dokunulmazlığı , da gözaltı,yakalama ve tutuklanmama (bazı istisnalar dışında )güvencesi sağlar.
Siyaseten bu gerekli midir? bence evet kesinlikle gereklidir. Millet adına ,iktidarın üstün gücü karşısında işçinin köylünün, emekçinin, emeklinin, mağdurun, zayıfın haklarını korurken bir milletvekili yarın başıma bir iş gelir kuşkusu, kaygısı içinde olmamalıdır. Onun için hemen bütün devletlerin anayasalarında bu dokunulmazlık düzenlenmiştir
Milletvekilliği dönemimde Bozcaada‘da bir bayram tatilinde yaşadığım talihsiz bir olayı burada anlatmak isterim. TBMM ‘de dokunulmazlıkların o ana kadar TBMM’ye gelen fezlekeler ile ilgili kaldırıldığı karardan sonra, bayram tatilinde Bozcaada’ya gittik. Dönüşte Feribot için İskele mahalline gelirken iki üç polisle yaşadığım hadise ibret vericidir. Feribot iskelesine bir ayrıcalık isteyerek, kimsenin sırasını, hakkını çiğneyerek girmedim. Çünkü önümde ne bir araba kuyruğu nede arkamda bir sıra var. Üstelik de ben bütün vatandaşların girişine serbest olan bir zamanda giriyorum ve benim bineceğim feribotun kalkmasına daha dört saat var. Buna rağmen oradaki polis CHP milletvekili olduğumu söylediğimde, zaten dokunulmazlıklarınız kaldırıldı diyerek sadece araç çakarları yandığı için halkı üzerime kışkırtığı arabamın anahtarını elimden zorla alıp ve arabama el koymak istediği olayı yaşadım. Ki emniyet arşiv kamera kayıtları ile durum ispatlanabilir. Buna rağmen Bütün TV kanallarında ve ekşi sözlük dahil sosyal medyada polis ile dokunulmazlık tartışması ve benim anayasal hakkımı korumam saptırıldı lince dönüştü. Aslında, öne geçme, vekillik sıfatımı kullanarak ayrıcalık, feribottan yer ayarlama gibi bir ne isteğim oldu ne eylemim oldu. ek kusurum CHP, yani muhalefet milletvekili olmam ve arabamın bütün milletvekillerin kullandığı ışıklarının yanmasıydı o kadar. Gerçek sadece buydu ama medyada vatandaşın önüne geçmiş, kuyruğa girmemiş, ayrıcalık istemiş VEKİL yaratıldı,zira sokak kameraları her şeyi kanıtlıyordu. Ama ekşi sözlük ,FOX TV dahi gerçeği araştırmadan kamuoyuna sundular. AKP milletvekili olsaydım selam çakıp hazır ola dahi geçerlerdi eminim. Tabi görevini devlete ve yasalara saygılı emniyet mensuplarını ve bu arada Bozcaada İlçe Emniyet Müdürünü tenzih ederim, gerçeği onlar da biliyor. Bu olayı niye anlattım? Dokunulmazlık meselesinde iktidar ve muhalefet vekili olunca devlet güçlerinin muamelesinin nasıl değiştiğini, yaşadığım için. Muhalefet vekiline böyle, iktidar vekiline hazır ol buyrun efendim. Bırakın milletvekilini, AKP’li vekilin oğlunun bile emniyette polisleri nasıl hazır ol da sıraya dizdirdiği görüntüleri olayı hiçbir yoruma gerek olmaksızın net bir şekilde anlatır.
Milletvekili Dokunulmazlığı açıkladığımız üzere bürün demokratik devletlerde ve demokrasilerde milletvekillerine yasama görevi ile bağlantılı tanınan bir haktır. Bizim de Anayasamızın 83 maddesi ve TBMM içtüzüğünde düzenlenmiştir. Özellikle muhalefet milletvekilleri için zorunludur. Bu Milletvekili kendisi için değil, özgürlükçü, çoğulcu demokratik devlet denetim sistemi için şarttır. Türkiye’de Anayasanın 83. maddesi ile koruma altına alınan ve demokratik denetimin en önemli güvencesi olan milletvekili dokunulmazlığı artık AKP ve MHP oyları ile siyasi iktidarın siyasi çoğunluğu ve gücü ile ne yazık ki yok edilmiştir.
Av. Namık Havutça
24. 25. ve 26. Dönem CHP Milletvekili
Anayasa Uzlaşma ve Adalet Komisyonu üyesi
